Przestroga z Rosji
Mateusz Zemla o książce Siergieja Miedwiediewa "Powrót rosyjskiego Lewiatana"
Czym jest współczesny system oligarchiczno-autorytarny i jakie elementy się na niego składają? Jak państwo tego typu może funkcjonować? Jaki wpływ ma na życie obywateli, relacje z innymi krajami, jaką politykę wewnętrzną prowadzi? Trudno jest znaleźć jednoznaczną odpowiedź. Można jednak przyglądać się różnym aspektom życia w takim kraju i starać się z małych elementów ułożyć chociaż niewielką część obrazu. Takiej właśnie – niezwykle udanej - próby dokonał Siergiej Miedwiediew w pracy „Powrót Rosyjskiego Lewiatana”.
Autor skrzętnie opisuje, ocenia, bada z daleka, z bliska, analizuje kwestie istotne, błahe, sprawy śmieszne, poważne. Wszystko w lekkim stylu, ze swadą, ostrym piórem, bez strachu, hamulców. Bez litości. W niewielkich artykułach (esejach?) chłoszcze system polityczny współczesnej Rosji, diagnozuje wynikające zeń problemy, decyzje rządzących, wojskowych, oligarchów, a nawet przeciętnych rodaków, którzy pozwalają źle się traktować, niszczyć kraj, tuczyć się swoim kosztem nienasyconym władcom. Trudno znaleźć wspólny mianownik dla wszystkich tych tekstów. Poruszają tak wiele tematów, podgryzają rosyjską oligarchę z tylu stron, że trudno je recenzować jako całościowe dzieło. Najchętniej streściłbym osobno każdy z tych krótkich esejów, bo wszystkie są naprawdę wartościowe, a każdy w inny sposób.
Zamiast tego powiem napiszę tylko: drodzy czytelnicy i czytelniczki Tłustego Druku – przeczytajcie tę książkę. W jeden wieczór, albo rozciągnijcie lekturę na długie tygodnie. Czytajcie od początku, od środka albo od końca. Po jednym rozdziale lub seriami. W miejscu cichym analizujcie każde słowo lub w tramwaju wśród tłoczącej się, głośnej młodzieży, walcząc z hałasem o każdą linijkę. Lektura wciągnie Was, a zarazem oderwie od Waszego polskiego, unijnego, zachodniego, europejskiego, grzecznego, poukładanego świata, który w naszych oczach też jest daleki od ideału. Zupełnie inaczej zaczniecie jednak postrzegać naszą rzeczywistość po lekturze książki i po porównaniu z rzeczywistością rosyjską - oligarchiczną, nielogiczną, pozbawioną zasad, instytucji, kontroli... Niezależnie od tego, na jak długo rozciągniecie lekturę - obrazy, fakty, analizy zostaną z Wami na długo. Przede wszystkim jednak zostanie z Wami zawarta w książce przestroga. Przestroga, której nam, ludziom zachodu, nie wolno lekceważyć.
Mateusz Zemla
Siergiej Miedwiediew Powrót rosyjskiego Lewiatana, tłumaczyła Hanna Pustuła-Lewicka
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, 2020, s. 320